) die in mijn verhaaltje naar voren kwamen heb ik de illusie dat mijn verhaaltje misschien wel intressant kan zijn. Daarom post ik mijn praatje maar even. Dan kan hij die het intressant vind het even lezen.Kleine noot voor de notabelen. Deze tekst was voor eigen gebruik geschreven en kan derhalve wat spelfouten, verkeerd hoofdletter gebruik en interpunctie foutjes hebben. Ik hoop op uw begrip
Tuinieren voor beginners
De fabeltjes en bangmakerij
Als men begint met tuinen weet men nog niets. Er kan voor gekozen worden eerst de hele bibliotheek uit te lezen en daarna parate kennis op te gaan doen. Zelf zou ik het andersom adviseren. Begin gewoon met tuinen en op het moment dat er zich problemen voor doen uit gaan zoeken wat er aan de hand is. Je kan niet alles weten en veel problemen en ziektes waar over geschreven is zul je niets mee te doen krijgen.
Hoewel het een trucje is om goed en full-time te eten uit eigen tuin, is het niet moeilijk een tuintje maken waar geregeld uit gegeten kan worden. Veel gewassen groeien altijd wel, zij het wel dat ze onder goed management beter presteren dan in de handen van een beginner. Maarja iedereen is ooit aan het begin begonnen.
Stop wat zaden in de grond geef het water en kijk eens wat er gebeurt. Je zal sowieso een maaltje hebben.
Bemesting
De bemesting van een tuin is door de jaren heen steeds ingewikkelder geworden. Waar het vroeger volstond om een kruiwagen stront van een willekeurig dier over je tuintje te verspreiden, moeten er nu bodem onderzoeken gedaan worden en gemest worden met grondspecifieke messtoffen met door een lab geadviseerde NPK waardes enzo.
Ik doe niet aan grond onderzoeken en NPK waarden (N P K = stikstof Fosfor en kalium) Ik rij tweemaal jaars een bult compost uit over het land. Een van deze compost giften word vervangen door gefermenteerde koeien mest als dat voor handen is. Bemesting is in weze heel erg simpel. Alles wat ooit plant geweest is kan als bemesting voor planten dienen, of dat nu compost mest houtsnippers hooi etc is.
De mest keuze laat zich bij ons voornamelijk beïnvloeden door het aanbod. Compost is gratis bij ons gemeentelijke vuilnis inzamel punt te krijgen. Dat is dus makkelijk en goedkoop en daarom gebruiken wij het vaak. Als koeienmest of welke andere mest dan ook beter voor handen was dan compost hadden we dat waarschijnlijk gebruikt.
Ik doe niet aan kunstmest. Een gemengde bemesting met mest en kunstmest is contra productief. Dit heeft te maken met de omzetting van beiden soorten mest naar voedingtoffen voor de planten.
Normale mest word in de loop der maanden afgebroken word door allerlei beestjes, bacteriën en schimmels. Dit zijn duizenden levende “diertjes” die in de bovenste 10 a 15 cm van de bodem leven. Zij ruimen alle organische materie die ter aarde valt op en zetten ze via complexe symbiotische processen om in de uiteindelijke meststoffen als stikstof fosfor en kalium. Dit is een deel biologie en een deel scheikundig. Erg leuk om uit te zoeken. Maar er nu verder op in gaan zou mij een behoorlijke tijdsoverschrijding bezorgen. Belangrijk om te weten is dat de vruchtbaarheid van de bewerkte aarde in de bovenste 15 cm zit en dat deze vol zit met leven dat een cruciale rol speelt in de bemesting.
Kunstmest gaat een chemische reactie aan in de toplaag. Er is geen leven nodig om kunstmest af te breken in verteerbare voedingstoffen voor planten. Het bodemleven sterft uit omdat ze “vergiftigt” word door de chemische elementen in de grond. Het leven dat niet uitsterft van de “vervuiling” sterft een hongerdood omdat de organische materie waar zij van leven niet langer in de bodem worden gebracht.
Er moet een afweging gemaakt worden indien met besluit te gaan tuinen. Dit is de belangrijkste afweging die een tuinder maakt. Ga ik voor organisch of voor kunstmest. Eerlijk is eerlijk beide hebben hun voor en nadelen.
Organische mest is arbeidsintensief, vies en niet zo snel als kunstmest. Daarnaast is het voeding voor een goed bodemleven goed uitgebalanceerd en ziekte remmend
Kunstmest is makkelijk aan te brengen, hoog geconcentreerd dus een tijdelijke vruchtbaarheid is naar believen te plaatsen. Het is echter duur, energie verslindend en vermoord het bodemleven. Planten die op een bodem met kunstmest leven zijn veel gevoeliger voor ziekten. De planten zijn wat zwakker door hun snelle groei en de ziekteverwekkers ondervinden geen concurrentie in de bodem omdat zij de enige aanwezige micro-organisme zijn, zij kunnen dus ongestoord hun gang gaan.
De overgang van een met kunstmest bezaaid lapje naar een gezonde organische bodem duurt ongeveer een jaar. Door lekker veel organische mest in de bodem te werken en geen kunstmest te gebruiken word een ideale omgeving voor het bodemleven gecreëerd. De hoognodige micro-organismen die nodig zijn zitten al in de mest of compost en worden dus ook tegelijk ingebracht met de mest.
Hoe te beginnen
Veel mensen die ik spreek die graag willen beginnen met tuinen hebben al wat op het internet gezocht en hebben al mooie exotische rassen gevonden of al besteld. Na een jaar tuinen stoppen zij ook weer omdat ze er geen kruimel van gegeten hebben. Wie wil tuinen moet in den beginnen nuchter zijn. Je zal eens met je vrouw aan tafel moeten gaan zitten en samen eens overdenken wat jullie nou graag eten. Wij zijn simpele eters ons dieet bestaat voornamelijk uit Hollandse groenten met hier en daar een verdwaalde mediterraan. Wij eten voornamelijk andijvie sla wortels ui aardappels paprika boeren, spits,spruit en rooie kool wat aardpeer bonen cougette komkommer en zulk simpel gerommel. Dat was een groot voordeel toen ik begon met tuinen. De meesten van deze groenten zijn namelijk relatief simpel te telen en nog belangrijker de moeite werd beloond. Het mooiste wat er is vind ik met een tasje naar de tuin gaan gevuld met etensresten voor de kippen en met het tasje vol met groenten en fruit weer huiswaards keren. En dit elke dag te herhalen. Dit geeft voldoening en motivatie om door te gaan. Als er alleen tijd in geïnvesteerd word met er komt niets eetbaars uit is de lol er snel van af.
Kweek wat je eet! Dat is het belangrijkste om rekening mee te houden in den beginnen. De tuin levert aan de keuken, Naast je dagindeling ook je eet patronen gaan veranderen is zeer demotiverend en onnodig. Je eet nu waarschijnlijk wat je lekker vind, waarom zou je dat veranderen.
De meest gegeten families en hun nukken
Bijna alle planten die wij eten zijn in te delen in een klein aantal families.
De kolen
De pompoen achtigen
De uien
De peulvruchten
De bladgroenten
De vruchtgewassen
Brassica's (kolen)
Hebben een voorkeur voor vruchtbare vochtige grond.
Worden best binnen voor gezaaid in potjes en uitgepoot als ze op grote zijn.
Velen zijn winterhard of deels winterhard wat het bewaren makkelijk maakt.
Grootste plaag is de kool vlieg, dit is op te lossen door een kool kraagje te plaatsen.
Bloemkolen kan 2 keer per jaar gekweekt worden. Voorjaar zaai en najaar zaai wat zomer en voorjaars kolen geeft. Pak winter bloemkolen tijdens erg strenge vorst in met wat stro. Broccoli is 's winters in een koude kas of bak te telen.
Boerenkool, spruitkool, broccoli, bloemkool, spitskool en rooie kool zaaien we in het voorjaar.
De broccoli en spitskool zijn eerst aan de beurt om te oogsten waarna de bloem en rooie kool volgen . Boerenkool is prima wintervoer , net als spruitkool.
Rooie kool laat zich goed inmaken voor de winter met appeltjes en kaneel. Erg lekker. Spitskool vries ik in voor door nasi pasta's en soepen.
Leuk om te vermelden is de vrijgevigheid van broccoli. Als je de plant laat staan na de eerste oogst zal hij kleine bloemschermen blijven maken die allemaal ook weer oogstbaar zijn op deze manier eet men de hele zomer en een groot deel van de herfst van de broccoli.
De Pompoen achtigen
Deze familie van voornamelijk klimplanten levert in de zomer een overdaad van vruchten. Onderdeel van deze familie zijn de komkommer, de augurk, de courgette de pompoen, de meloen en de kalebas. Meeldauw is de grootste bedreiging voor deze familie.
Komkommers zijn veelvraten en geven bij goeie verzorging enorm veel. Zij hebben een voorkeur voor vochtige vruchtbare gronden een verhouding 1 op 1 tussen grond en compost is helemaal niet te gek. Komkommers zijn wel erg vatbaar voor meeldauw en meestal eindigt het komkommer seizoen van de thuis kweker dan ook met een meeldauw infectie, Buiten komkommer hebben de beste smaak, een favoriet ras van mij is de Tanja , stekelige komkommers met een taaier velletje dan kas-komkommers maar bomvol smaak en lekker stevig. Ook zeer geschikt om in te zuren. Bij buiten komkommers zou ik 4 planten aanraden en voor kas-komkommers 2 planten per gezin. Beiden mogen langs een draad of gaas geleid worden om ze van de grond te houden.
De pompoen.
Het is een aparte gewoonte om enorme pompoen te kweken van soms wel 100 kg groot. Hoewel dit erg leuk is om te doen is het eigenlijk zinloos, over het algemeen zijn deze grote jongens slecht bewaarbaar en smakeloos. Indien een pompoen aangesneden is bederft hij binnen enkele dagen. Een ongeschonden pompoen is maanden houdbaar op de vliering opgehangen in een netje, zo kan je ook in de winter de smaak van de zomer in huis hebben. Een pompoen ras dat bij mij erg bevalt is het Japanse pompoentje dat de naam uchi kuri draagt , zij worden gemiddeld 1,5 tot 2 kg een mooi maatje voor 1 a 2 maaltijden. Pompoenen stellen de zelfde eisen aan de grond als de komkommer dit geld eigenlijk voor de hele familie. Zij kan over de grond geleid worden het is dan wel raadzaam de vruchten niet op de grond te laten rijpen maar op een strobedje o.i.d..
Courgette is de simpelste van het stel.
Goed bemesten en daarna na de regen altijd prijs, niet snel ziek en een goeie gever.
Meloen is een kasplant, een klimmer die graag omhoog gaat, behandel hem in de snoei als een komkommer, 1 streng langs een draad en daarbij 3 a 4 meloenen laten groeien , de rest wegknippen.
De uien familie
De uien familie is ook goed vertegenwoordigd in onze Nederlandse keuken. Wij eten prei, knoflook, bieslook bosui, lente ui rode ui, witte uien sjalotten en Egyptische ui.
Eigenlijk is de uien familie een perfecte familie om mee te starten met tuinen. Indien ze niet in te natte grond staan hoeft men eigenlijk met deze familie geen problemen te verwachten. Te nat en te rijk bemest vinden de uien niet zo aangenaam. Dan zijn er voornamelijk ziekten in het ondergrondse deel van de plant te verwachten.
De teelt van knoflook prei en lente ui geschied het best op ruggetjes. Dit maakt het bewerken van de planten wat makkelijker en zorgt bij de knoflook voor droge voetjes. Iets waar deze plant aardig waarde aan hecht.
Prei moet aangeaard worden tijdens het groeien bij de bos en lente ui kan dit ook.
De gebruikelijke ronde uien worden op het veld gepoot en hebben op het wieden tussen de rijen na geen omkijken meer nodig. Als het loof begint af te sterven kunnen ze uit de grond en te drogen gelegd worden met het lof er aan. Het is het beste pootuien te gebruiken, deze geven het beste resultaat.
Een speciale vermelding is de Egyptische ui waard, een plant waar ik al vaker een lofzang over gezongen heb. De Egyptische ui is een voorvader van alle uien die we nu kennen. Hij bezit dan ook bijzonder veel eigenschappen die zijn kinderen ook bezitten, maar dan allemaal in 1 meerjarige plant.
Het jonge lof kan als bieslook gegeten worden, als het lof de 15cm voorbij is is het te gebruiken als lente ui. Word het lof nog groter kan het als prei gebruikt worden. Als het lof niet gebruikt word vormen zich aan de toppen van de clusters met poot uitjes die goed te gebruiken zijn ter vermeerdering van je planten en in salades. Onderaan de plant vormt zich ieder jaar een knol die als normale ui gebruikt kan worden. Wel 1 knol laten zitten anders ben je je plantje kwijt. De alles in 1 die bijna nooit ziek is, weinig eisen stelt en super eenvoudig te vermeerderen is. De Egyptische ui word ook wel boom-ui genoemd.
De peulvruchten.
Peulvruchten zijn planten waarvan wij de zaadpeul als groenten eten, zoals erwten en de vele soorten bonen en peulen.
Peulvruchten behoeven minder bemesting dan andere planten. Dit is omdat bij de wortels van de peulvruchten een bacterie leeft die stikstof uit de buitenlucht bind en in de grond opslaat. De plant kan deze kant en klare voorraad makkelijk aanspreken.
Peulvruchten heb ik niet heel erg veel kaas van gegeten. Ik teel stam slabonen ook wel spreziebonen genoemd en peultjes. De stam slabonen worden een halve meter hoog en hangen helemaal vol met bonen, er zijn ook klimmende bonen, deze leveren nog veel meer maar moeten wel ergens tegenaan kunnen groeien. Peulen laat ik tegen gaas op klimmen. Wij zetten per jaar zo'n 2 rijen van acht meter stam slabonen en een half rijtje peulen. Dit is meer dan voldoende voor twee gezinnen. De Bonen worden vers gegeten maar laten zich ook zeer goed wecken.
Voor peulvruchten is het kiemen vaak het moeilijkste moment. Het is daarom raadzaam even na te denken over de zaai plek en methode. Voor zaaien in een kas of koude bak kan uitkomst bieden. Cloches van frisdrankflessen of vliesdoen ik ook een goeie optie. Als de zaaibonen een paar dagen achter elkaar nat en koud zijn gaan ze gegarandeerd schimmelen. De kans op een succesvolle oogst is dan nihil. Men moet er naar streven de boon zo snel mogelijk te laten kiemen. Dit is niet heel ingewikkeld maar vraagt wel een voorbereiding.
Het beste gaat men als volgt te werk: Zaai de bonen in het voorjaar in een week waar weinig regen op is gegeven. Zaai ze op rij en dek af met pure compost. Water goed in en leg een reep worteldoek over de gezaaide rij. Wacht drie dagen en vervang het worteldoek door een stuk vliesdoek. De bonen zullen binnen enkele dagen opkomen. Bonen hebben warmte nodig om te kiemen. Kou zal het kiemen uitstellen waardoor de bonen meer tijd hebben om te rotten in de natte grond.
Bladgroenten.
Bladgroenten zijn eigenlijk geen familie maar worden voor het gemak even als groepje genoemd.
Onder bladgroenten rekenen we alles soorten van sla, andijvie, rucola en spinazie.
Sla en andijvie groeit overal onder alle omstandigheden op elke grond. Als er voeding en vocht beschikbaar is zullen sla en andijvie zeker groeien.
Het beste is even voor te zaaien in potjes en de planten daarna met vochtig weer uit te poten. Sla moet gegeten worden voor het doorschiet. Dit is te zien aan de vorm van de plant als de krop spits word staat hij op het punt van doorschieten, oogst hem daarvoor of evt. erna voor het vee, Een speciale vermelding is voor pluksla.
Pluksla is een sla-soort die terug groeit na de oogst zij word ook wel snij sla genoemd. Een rijtje pluksla zal elke maaltijd van een bijgerecht voorzien. Het groeit enorm snel. Zelf ben ik groot fan van botersla, de zachte smaak en structuur van dit type sla vind ik heerlijk. Ook ijsbergsla teel ik. Het leuke van ijsbergsla is dat het het hele jaar door te telen is in de volle grond. Botersla moet naar binnen voor de winter.
Hoewel rucola eigenlijk een kool is word hij onder bladgroenten geplaatst omdat hij als zodanig word gegeten. Rucola word voornamelijk gebruikt om salades op te kruiden en stamppotten te maken. Zijn pittige noot achtige smaak is erg uitgesproken en word door ons heel erg gewaardeerd. Zaai het in een rijtje in de volle grond. Van rucola is meermalig te oogsten, net als pluksla.
Spinazie, teel ik niet meer omdat het te pas en te onpas in het zaad schiet. Veel hobbytuinders boeken er goeie resultaten mee maar mij lukt het gewoon niet. Daarom zal ik er ook niet verder over inwijden
Vruchtgewassen.
De vruchtgewassen zijn eigenlijk ook geen familie van elkaar een deel van hen is nachtschade andere zijn granen.
Ik beperk mij tot de tomaat, de paprika en de peper.
De tomaat is een zeer dankbare zomergast die bij goeie behandeling vanaf juli/augustus ongeveer begint te geven. Hij word in januari of februari binnenshuis of in de kas gezaaid een beetje nachtvorst kan hij in de kas wel verdragen.
De tomaat is van de nachtschade familie net als de paprika, de aardappel , de tabaksplant, de aubergine en de peper. De nachtschade familie is in zijn groene delen in principe giftig.
De tomaat is een struik die geteeld word aan een draad of staander de snoei van de tomaat is doorslaggevend in zijn gezondheid en zijn opbrengst Bij tomaten is een open plant erg belangrijk. Dit voorkomt ziekten en versnelt het rijpen van de tomaten. Zij gedijen zowel binnen als buiten. Buiten tomaten houden niet van wind. Een plekje in de zon uit de wind is perfect.
Ik diep de tomaat niet teveel uit een teelt handleiding heb ik al eens op het forum geplaatst onder het kopje “tomatenpraat” hierin is in principe alles te vinden.
De paprika is een broertje van de peper en gebruiken exact dezelfde verzorging.
De paprika is het best te telen in een gekalkte kas. Een grond met veel compost is ideaal. Een paprika dient gesnoeid te worden. Vanaf de “stam” laat men 3 “takken” staan de rest word weggeknipt. Zodoende bekomt men een mooie open “kruin” in de plant waar de vruchten kunnen groeien zonder in verdrukking te komen. De takken waar de bloesem aanhangt mogen af en toe getikt worden. Om de vruchtzetting te bevorderen. Zij zal beginnen met geven in juli en eindigen rond september. Een paprika is een tweejarige, iets wat veel mensen niet weten is dat een paprika in het najaar terug gesnoeid mag worden en daarna kan overwinteren in de kas. Deze manier van telen levert in het komende voorjaar een behoorlijke voorsprong op.
Paprika's en pepers telen is niet moeilijk. Een warme kas waar veel compost in de grond zit en voldoende water gegeven word is genoeg. Controle op luizen is gewenst en een open plant noodzakelijk verder kan er weinig fout gaan. De eerste paprika's die geoogst worden zullen erg klein zijn. Deze zijn gewoon eetbaar, de latere paprika's zullen een bekender formaat hebben. Ik teel zelf graag yolo's deze doen het goed bij mij. Puntpaprika's ben ik pas recentelijk mee gestart en daar heb ik al het een en ander aan nare ervaringen mee opgedaan.
Veel plezier
