Lichtleem

Omdat het bouwen met stro en leem zoveel facetten heeft is hier een speciaal forumonderdeel voor geopend.

Moderator: Moderators

Dutch John
Berichten: 4615
Lid geworden op: 02 dec 2006, 12:23

Lichtleem

Bericht door Dutch John »

Deze week gaan we het laatste stuk muur van de voormalige deel voorzien van een laag lichtleem. Geheel tegen de regels komt de isolatie aan de warme binnenzijde van de muren. Dit is bewust gedaan om twee redenen: een deel van de gevel aan de buitenkant isoleren ziet er niet uit en zal niet eens mogen (zichtkant vanaf de weg, dus geheid problemen). De tweede reden is voor mij de belangrijkste, namelijk het gebruik van de ruimte. Die hoeft slechts incidenteel verwarmd te worden en dan meestal slechts voor een avond. Bij zware stenen binnenmuren duurt het erg lang voordat deze geen koude meer afstralen, dan wel de ruimtetemperatuur hebben aangenomen. Om dezelfde reden is de ruimte voorzien van een convectiekachel in plaats van een massakachel. De lucht én de muren snel opwarmen is het uitgangspunt. Na gebruik mag de ruimte weer snel afkoelen.

Hét grote bezwaar van isoleren aan de warme kant is mogelijke vochtophoping op het contactvlak van de isolatie met de koude muur. Om een aantal redenen durf ik de gok te wagen. De isolatiediktes zijn slechts 5 en 8 cm voor respectievelijk een halfsteense binnenmuur en een steense buitenmuur. Lichtleem heeft een redelijk grote capillaire werking, waardoor vocht zich kan verdelen, ook teruguit. De ruimte is van zichzelf kurkdroog en goed geventileerd.
Ik heb daarom geen moeite gedaan om eventueel dampremmende oude stuclagen te verwijderen. Het blijft een gok, maar ik heb er alle vertrouwen in.

Zo ziet het spul eruit in de kruiwagen. Het is roggestro, dat gedompeld is in drinkyoghurt dikke kleipap. Met een riek uitgenomen en uitgeschud tot er bijna geen klei meer uit komt. Goed mengen op een hoop en de hoop 24 uur laten trekken om het stro wat taai te laten worden.
IMG_2098-2.JPG
Zo komt het onder de glijdende bekisting vandaan. Opvullen en eenmaal vol meteen doorschuiven.
IMG_2099-2.JPG
Bekisting is aan de tengels geschroefd. Schroeven later voorzien van grote vleugels voor snel in- en uitdraaien. Vulstukjes tusen tengel en bekisting. Tengels gezaagd van wegwerp stophout gebruikt voor vrachtwagenladingen. De vulblokjes creëren een houvast voor het stro. Minder tengels zou kunnen, want na droging is de voorzetwand één grote plaat die solide aanvoelt.
IMG_2105-2.JPG
Spijkers houden de leem vast op plekken waar het koud tegen eindigt. Je kunt daar de bekisting niet gebruiken. Kwestie van een handje stro vouwen tot een mop en die erachter/ertussen draaien. Na een paar dagen aandrogen uitvlakken met een houten hamer en een balk die je als "kloprei" gebruikt.
IMG_2103-2.JPG
En zo zie het er na een weekje drogen uit. Echt door en door droog is het pas na een paar maanden. Het kiemende zaad meldt dit vanzelf: als het opgroeit, dan begint de muur te drogen; als het verdwenen is, dat is de muur droog. Geen klusje voor natte of koude jaargetijden. Schimmel komt er zeker op, maar die laat zich eenvoudig bestrijden door er azijnwater op te nevelen.
IMG_2106-2.JPG
In juli/augustus komt de stuclaag erop. Deze zal bestaan uit een mengsel van houtkrullen, gehakseld vlas en pure klei. Dus wederom zonder warmtebufferend materiaal.

Groet,
DJ
Ps: het is zeker geen methode voor mensen met smetvrees....
He chose to be rich by making his wants few, and supplying them himself. - Ralph Waldo Emerson-
deleted
Berichten: 4857
Lid geworden op: 17 jun 2010, 11:29

Re: Lichtleem

Bericht door deleted »

Dutch John schreef: In juli/augustus komt de stuclaag erop. Deze zal bestaan uit een mengsel van houtkrullen, gehakseld vlas en pure klei. Dus wederom zonder warmtebufferend materiaal.
Eindlaagje kalk-hennep ?
Veegvaster en fijner van structuur dus kan de kapillaire pompwerking alleen maar ten goede komen.

G
Dutch John
Berichten: 4615
Lid geworden op: 02 dec 2006, 12:23

Re: Lichtleem

Bericht door Dutch John »

Waarschijnlijk bestaat de finishlaag uit pure kalk om het weer wit te maken en een redelijk gladde structuur te verkrijgen. Houtkrullen/vlas/klei droogt ruw op met fijne haarscheurtjes.

Groet,
DJ
He chose to be rich by making his wants few, and supplying them himself. - Ralph Waldo Emerson-
Gebruikersavatar
Pietje
Moderator
Berichten: 3507
Lid geworden op: 04 jun 2012, 22:39
Locatie: Wijbosch
Contacteer:

Re: Lichtleem

Bericht door Pietje »

Mooi hoor! Laat de winter maar komen. (Het was vandaag al aardig herfst trouwens. man man het halve dorp stond blank...)
-- We hebben de aarde niet geërfd van onze voorgangers, maar te leen van onze nakomelingen --
Krelis
Berichten: 762
Lid geworden op: 03 jul 2011, 16:11
Locatie: kop noordholland

Re: Lichtleem

Bericht door Krelis »

Pietje schreef:Mooi hoor! Laat de winter maar komen. (Het was vandaag al aardig herfst trouwens. man man het halve dorp stond blank...)
Gebied met onderhoudsvrije akkers?
deleted
Berichten: 4857
Lid geworden op: 17 jun 2010, 11:29

Re: Lichtleem

Bericht door deleted »

DJ,

Heb je speciale maatregelen genomen onderaan de muuraanzet ? Opstand van watervaste blokken ? Een plasticstrook of iets dergelijks ?
Of staan de houten latten en leem direct op de vloertegels ?

G
Dutch John
Berichten: 4615
Lid geworden op: 02 dec 2006, 12:23

Re: Lichtleem

Bericht door Dutch John »

De latten beginnen 10 cm boven de vloer. De leem staat op de vloertegels. De ruimte wordt niet met royaal water uitgedaan. Mogelijk condens tussen leem en muur zal zich melden via de aansluiting met de vloertegels. En bij een waterlek hebben we pech....

Een opstand zou beter geweest zijn, maar ook een koudebrug. Bovendien kan die opstand altijd nog, want de isolatie hangt aan de muur. En met plastic sluit je meestal vocht op, dat je weg wilt laten cappileren, terwijl vocht dat je buiten wilt houden toch dat ene kleine gaatje vindt....

Komende weken gaan we de finishlaag erop zetten. De lichtleem is nu door en door droog.

Groet,
DJ
He chose to be rich by making his wants few, and supplying them himself. - Ralph Waldo Emerson-
deleted
Berichten: 4857
Lid geworden op: 17 jun 2010, 11:29

Re: Lichtleem

Bericht door deleted »

OK.

Goed idee om de latten 10cm hoger te laten beginnen.

Blokken van foamglass of kurk zijn prijzig.
Indien er regelmatig met water opgewassen wordt is het misschien een idee om de eerste 10 cm een minerale mengeling te maken met kleikorrels of vermiculiet. Eventueel zelfs de eerste 10 cm het leem vervangen door kalk, dan spoelt het niet uit.

G
Dutch John
Berichten: 4615
Lid geworden op: 02 dec 2006, 12:23

Re: Lichtleem

Bericht door Dutch John »

De ruimte is inmiddels afgewerkt en in gebruik. Zo op het eerste gezicht is er niets te zien van de leem, omdat de ruimte in de oude stijl is teruggebracht. Alleen de ronde hoeken en het holle geluid als je op de muren klopt, doen vermoeden dat hier op een wat andere manier is gewerkt. De ruimte is zeker comfortabeler geworden. Maar in welke mate de lichtleem daartoe bijdraagt is moeilijk te zeggen, omdat tevens voorzetramen geplaatst zijn en de tochtige staldeur voorzien is van een kozijn met tochtstrippen. Zou ik het zo weer doen? Niet helemaal. Waarschijnlijk zou ik de dikke stro/kleilaag overslaan en de houtvezel/vlas/kleilaag (nu tussen stro/klei en gipsafwerklaag) dikker opzetten. Voor een ruimte die incidenteel verwarmd wordt, is het voorkomen van koudeafstraling door een massieve muur voldoende.

De lange droogtijd is een tegenvaller. Binnen een paar dagen staat de schimmel op de muren. Ventileren helpt natuurlijk, maar in de hoeken is schimmel niet te voorkomen. Sproeien met azijnwater helpt tijdelijk.

Of er condens tussen de lichtleem en de baksteen ontstaat is nu nog niet te zeggen. Op koude avonden na een zomerse dag, hangt er wat condens aan de stalraampjes. Dit verdwijnt weer vanzelf. Er vindt dus vochttransport plaats door de oude steense bakstenen muur. Verder ruikt de ruimte neutraal. Condens samen met klei en stro leidt onvermijdelijk tot een muffe schimmellucht.

Wel hadden we vorige week een ander luchtje. Intensief stoken deed het stro in de lichtleem achter de kachel uitdampen/smeulen. Twee dagen lang meenden we in een palingrokerij te wonen... De "veenbrand" stopte vanzelf, enkele uren nadat de kachel uit was gegaan. Het stro zal nu verkoold zijn. Omdat het smeulen vanzelf gestopt is, mogen we concluderen dat de lichtleem eerder brandvertragend, dan brandbaar is. Afijn, de geur is weg en blijft ook na hernieuwd stoken van de kachel weg. Nergens een spoor van creosootdoorslag. De damp heeft zijn uitweg gevonden tussen het "verloren bekisting olievat" en het rookgaskanaal. Het rookgaskanaal ligt trouwens geheel ingebed in de lichtleem.

De tussenlaag van houtvezel/vlas/klei:
1-1.JPG
En afgwerkt in de oude stijl:
Afbeelding 005-2.JPG
De beruchte kachel. De imitatie tadelakt finishlaag barst en laat los op de plaatsen die meer dan handwarm worden en waar de lemen ondergrond het dunst is. Daar moeten we nog iets op vinden. Het zal waarschijnlijk een laag worden die bestaat uit gele klei met een flexibele toeslag die ook als een soort wapening fungeert. Ik ga eens experimenteren met pluis van lisdodde en klei.
Afbeelding 001.jpg
Groet,
DJ
He chose to be rich by making his wants few, and supplying them himself. - Ralph Waldo Emerson-
deleted
Berichten: 4857
Lid geworden op: 17 jun 2010, 11:29

Re: Lichtleem

Bericht door deleted »

Knap werk weer DJ.

Mogen we besluiten dat het lichtleem het grootste deel van de tijd aan de koudste zijde van de muur zit ? Of is dat een buitenmuur aan die trap ?

En omdat ik met een gelijkaardig geval zit: Heb je de trap opgeschoven van de muur om de isolatielaag daar te laten doorlopen ?
Zelf denk ik dat niet te doen omdat de trap al erg oud is. Bij mij zit de trap en de isolatielaag wel aan de koude zijde.

G
Dutch John
Berichten: 4615
Lid geworden op: 02 dec 2006, 12:23

Re: Lichtleem

Bericht door Dutch John »

De muur bij de trap is een halfsteense binnenmuur. De aangrenzende ruimte is zomer en winter koeler dan de geïsoleerde ruimte.

Groet,
DJ
He chose to be rich by making his wants few, and supplying them himself. - Ralph Waldo Emerson-
deleted
Berichten: 4857
Lid geworden op: 17 jun 2010, 11:29

Re: Lichtleem

Bericht door deleted »

Afgewerkt met kalkverf ? Of bedoel je letterlijk 'gips' ?
De lange droogtijd is een tegenvaller. Binnen een paar dagen staat de schimmel op de muren. Ventileren helpt natuurlijk, maar in de hoeken is schimmel niet te voorkomen. Sproeien met azijnwater helpt tijdelijk.

Ik denk dat ik dan zou witkalken. Gaat snel en geeft ook al een uitstekende basis voor de (kalk)afwerking later.



G
Dutch John
Berichten: 4615
Lid geworden op: 02 dec 2006, 12:23

Re: Lichtleem

Bericht door Dutch John »

Gips. Ik heb nog steeds geen lokale hydraatkalkleverancier gevonden. En ver van huis kom ik tegenwoordig niet meer.....

Groet,
DJ
He chose to be rich by making his wants few, and supplying them himself. - Ralph Waldo Emerson-
Dutch John
Berichten: 4615
Lid geworden op: 02 dec 2006, 12:23

Re: Lichtleem

Bericht door Dutch John »

Een afsluitende update, nu we door de winter geraken. De kachel is inmiddels voorzien van een nieuwe afwerklaag van standaard leem. Geen pigmenten, geen lijnolie, gewoon leem, met lisdoddepluis als wapening. Rond het vat ontstaan toch een paar haarscheuren, die na afkoeling weer dicht trekken. Ik kan ermee leven. Mocht het ooit te gek worden, dan nemen we een vochtige spons met wat kleipap en wrijven de hele kachel ermee op. Het is allemaal niet zo moeilijk. Problemen zitten vaak tussen de oren.

De ruimte is een stuk comfortabeler geworden. Opstoken tijdens vorst van de 55 m2 grote ruimte (met open trappengat naar nog een keer een ruimte met hetzelfde oppervlak) van 14 naar 22 graden duurt ongeveer 4 uur. We stoppen dan met stoken en sluiten de luchtschuiven. De ruimte blijft dan 24 uur aangenaam. Het blijft moeilijk om aan te geven wat het meeste brengt:
-tochtpreventie
-voorzetramen
-muurisolatie
-buffercapaciteit kachel.

Achter de voorzetramen slaat bij tijd en wijle wat condens neer op de oorspronkelijke ruitjes. Dampt meestal vanzelf weer weg. Mocht er condens ontstaan tussen isolatie en muur, dan is daar niets van te bespeuren. Geen vlekken, geen muffe lucht.

Ik ben er tevreden mee. Kostte best wat tijd, maar dat hebben we meer dan geld. De materiaalkosten bedroegen een paar honderd euro, met name de kozijnen. De kachel en isolatie waren bij elkaar minder dan 100 euro. En de voldoening is onbetaalbaar.....

Groet,
DJ
He chose to be rich by making his wants few, and supplying them himself. - Ralph Waldo Emerson-
Lieve
Berichten: 846
Lid geworden op: 09 dec 2013, 22:11
Locatie: Flobecq Henegouwen België

Re: Lichtleem

Bericht door Lieve »

Zeer mooi resultaat!!! Bravo!

Zou een inslag van paardehaar niet meer soepelheid geven?
Plaats reactie